Ondervoeding komt veel voor bij ouderen in verpleeghuizen. Ongeveer 25% krijgt onvoldoende voedingsstoffen binnen. Als ondervoeding wordt gesignaleerd, krijgt de cliënt vaak een voedingsadvies met veel extra suikerrijke tussendoortjes om aan te sterken. Goed voor de aanpak van ondervoeding, maar niet voor de mondgezondheid! Al deze extra eetmomenten kunnen namelijk leiden tot ernstige cariës. Maaike Bisschop – mondhygiëniste bij MondzorgPlus – pleit daarom voor beter overleg tussen verschillende disciplines.

Maaike Bisschop werkt op dit moment aan een onderzoek (portfolio) over mondproblematiek onder ouderen ten behoeve van haar erkenning tot mondhygiëniste geriatrie. “Naar aanleiding hiervan en de nieuwe richtlijn wortel cariës bij zorgafhankelijke ouderen, besloot ik me te richten op de eetgewoonten van zorgafhankelijke ouderen. Hierbij kwam naar voren dat het voedingsadvies voor ouderen met ondervoeding niet strookt met het voedingsadvies dat wij vanuit mondhygiëne geven om cariës te voorkomen“, vertelt Maaike. “Om cariës te voorkomen is het belangrijk om het aantal eet- en drinkmomenten te beperken tot maximaal 7 per dag. Terwijl het voedingsadvies bij ondervoeding bestaat uit heel veel extra eet- en drinkmomenten die ook nog eens suikerrijk zijn. Denk aan chocolademelk in plaats van gewone melk of een gevulde koek bij de koffie met een extra schep suiker. Op deze manier komt het aantal eet- of drinkmomenten ver boven de aanbevolen 7 per dag”. De vele eetmomenten worden niet benoemd in de nieuwe richtlijn ter voorkoming van cariës. Hierin is vooral meegenomen dat een hoge dosering fluoride tandpasta cariës kan voorkomen of verminderen.

Diëtist niet op de hoogte

Extra suikerrijke eetmomenten kunnen volgens Maaike ernstige gevolgen hebben voor de mondgezondheid: “Ouderen hebben al meer kans op cariës omdat er vaak sprake is van een droge mond, slechte mondhygiëne en een verminderde spierfunctie. Al deze extra eetmomenten vormen nog eens extra risico op cariës. Zeker als je weet dat bij ouderen het voedsel vaak in de wang blijft zitten. Als je deze etensresten niet weghaalt, richten de koolhydraten en suikers continu schade aan. Ik merk in de praktijk dat diëtisten vaak niet weten dat deze extra eetmomenten grote gevolgen hebben voor de mondgezondheid van de cliënt.”

Beter overleg

Maaike pleit daarom voor een beter overleg tussen verschillende disciplines. “Het zou veel schelen als de mondzorgprofessional betrokken is bij het voedingsadvies van de diëtist. Wij kunnen dan adviseren om eetmomenten te clusteren, gezonde(re) alternatieven te bedenken of om na elk eetmoment te spoelen met water om het zoetmoment zo kort mogelijk te houden. Wat het beste werkt, verschilt per cliënt. Ook is het goed om de mond van een cliënt met een aangepast voedingspatroon vaker te controleren, zo kunnen we problemen in de mond tijdig signaleren en daarnaast de mondhygiëne in de gaten houden.”

“Als mondzorg en diëtiek direct samen optrekken in de aanpak van ondervoeding, kunnen we deze problemen voorkomen.”

Samen optrekken in aanpak ondervoeding

Hoe zouden mondzorg en diëtiek volgens Maaike beter samen kunnen werken in de aanpak van ondervoeding? “Het is belangrijk om diëtisten ervan bewust te maken dat een aangepast voedingsadvies gevolgen kan hebben voor de mondgezondheid. Extra belangrijk is het voor ons als mondzorgverleners om toegang te hebben tot het ECD of om op een andere manier in contact te komen met de betrokken disciplines. Hierdoor hebben we een direct lijntje.”