Goede dagelijkse mondverzorging is voor iedereen van essentieel belang, maar voor zorgafhankelijke ouderen is het nog belangrijker. Te weinig aandacht voor de mondverzorging draagt bij aan een slechte mondgezondheid, waardoor de vaak toch al kwetsbare algehele gezondheid in het gedrang komt. Hoe kan de dagelijkse mondverzorging het beste verbeterd worden onder zorgafhankelijke ouderen die dit zelf niet meer kunnen? Met juist die vraag in het achterhoofd heeft Ana-Paola (student verpleegkunde niveau 4: ten tijde van de nulmeting derdejaars- en bij aanvang éénmeting vierdejaars student) voor haar afstudeeropdracht gewerkt aan een verbeterplan voor dagelijkse mondzorg binnen zorgorganisatie Amaliazorg, locatie Blijendaal. 

Ana-Paola heeft eerst de huidige mondgezondheid van de bewoners van locatie Amaliazorg Blijendaal in kaart gebracht. Zo kon ze aanbevelingen doen om de mondzorg te verbeteren. De bewoners die gemonitord werden in dit onderzoek kunnen zelf nog beperkt algemene dagelijkse levensverrichtingen uitvoeren zoals zelf besluiten om de tanden te poetsen. Dit kan het gevolg zijn van een beroerte of dementie.

Ana-Paola heeft een beschrijvend onderzoek uitgevoerd met zowel kwalitatieve en kwantitatieve onderzoeksmethoden. Bij haar collega-zorgverleners heeft zij observaties uitgevoerd en een gestructureerde vragenlijst afgenomen om een duidelijk beeld te krijgen van hun kennis, vaardigheden en houding op het gebied van mondzorg. Ana-Paola vertelt: ‘De vragen die ik heb gesteld, gingen onder andere over hoe vaak, hoe lang en hoe de verschillende mondzorghandelingen uitgevoerd werden. Deze vragenlijst heb ik zowel bij de nul- als bij de éénmeting afgenomen. Daarnaast heb ik een dossieronderzoek uitgevoerd, waarbij ik heb gekeken in welke mate er aandacht werd besteed aan mondzorg.’ 

Lastige taak

Uit de nulmeting bleek dat de zorgmedewerkers de mondverzorging als een lastige taak zien. Meer dan de helft geeft aan dat mondzorg een handeling is die ‘gewoon uitgevoerd moet worden’. Ook zijn de kennis en de vaardigheden van de zorgmedewerkers over mondzorg niet optimaal. Ana-Paola legt uit: ‘Hierbij kun je denken aan het vergeten van stappen, handelingen niet goed doorlopen of handelingen niet goed uitvoeren. Soms is de oorzaak gebrekkige communicatie tussen betrokken disciplines waardoor zorgmedewerkers niet weten wat van hen verwacht wordt, of simpelweg door gebrek aan tijd.’ Door meer bewustwording kan er meer aandacht ontstaan voor mondzorg. 

Aanbevelingen

Bij de éénmeting is de enquête van de nulmeting nogmaals uitgezet. Herhaling hiervan leverde informatie op over het effect van de acties die na de nulmeting zijn uitgevoerd om de aandacht voor mondgezondheid te verbeteren, maar ook om nogmaals bewustzijn te creëren voor het belang van een goede dagelijkse mondverzorging. Ana-Paola geeft aan: ‘Na verloop van tijd merkte ik dat de aandacht op het gebied van mondzorg wederom verzwakte’. Ze heeft naar aanleiding van de uitkomsten van de nulmeting een aantal aanbevelingen gedaan zoals regelmatig bijscholen van de zorgmedewerkers om de kennis, vaardigheden en attitude op het gebied van mondverzorging naar een hoger niveau te brengen. Denk hierbij aan het volgen van een klinische les of het doorlopen van een e-learning. Ze adviseerde ook om materialen aan te schaffen die enkel en alleen gebruikt worden om optimale mondzorg te kunnen verlenen. Aanvullend hierop heeft zij naar aanleiding van de éénmeting aangestuurd op het intensiever samenwerken met andere disciplines. Zo wordt de mondverzorging van zorgafhankelijke ouderen voor de zorgmedewerkers steeds meer eigen, waardoor er uiteindelijk in combinatie met bovenstaande verbeterpunten toegewerkt kan worden naar een betere mondgezondheid van de bewoners van Amaliazorg, maar ook voor alle andere zorgafhankelijke ouderen. Amaliazorg is op de goede weg door het onderzoek en de verbeteringen van Ana-Paola.