Anders werken binnen de zorg: een intensievere samenwerking tussen informele en formele zorg

Onder het motto ‘ouder worden, jezelf blijven’ biedt zorgorganisatie Groenhuysen overwegend ouderen de mogelijkheid om op eigen wijze het allerbeste uit hun dag te kunnen halen. Dagelijks zetten 2500 medewerkers en nog eens 800 vrijwilligers zich hiervoor in, waarbij zij worden ondersteund door familie- en mantelzorgers. Juist nu de zorg zich in een uitdagende tijd bevindt, is Groenhuysen zich des te meer bewust van het belang van familieparticipatie. Jolanda Peijnenburg, procesmanager zorgbeleid bij Groenhuysen vertelt over hoe zij de samenwerking tussen formele- en informele zorg vormgeven.

Anders organiseren van zorg

De zorg staat onder druk. Toenemende vergrijzing, complexe zorgbehoeftes, een veranderende zorgvraag en aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt zullen ook op de lange termijn voor de nodige uitdagingen zorgen. Binnen Groenhuysen is dit niet anders.

Hoe zorgen zij ervoor dat het welbevinden, van zowel de bewoner- als de medewerker centraal blijft staan nu de zorg overloopt? ‘Door allereerst te focussen op wat belangrijk is voor de bewoner, werkprocessen te optimaliseren, informele zorg beter te organiseren, te investeren in technologie en onnodige administratie te schrappen. Maar ook door goed na te denken over de personele mix die daarbij past.’ vertelt Jolanda Peijnenburg.

Veranderen vanaf de werkvloer

Om te voorkomen dat de zorgmedewerker in de toekomst verder onder druk komt te staan, zoekt Groenhuysen de oplossing voor het personeelstekort in verandering vanaf de werkvloer. Jolanda: ‘Wij kijken kritisch naar welke taken kunnen worden overgedragen naar anderen, zodat de zorgmedewerker zijn handen meer vrij heeft. Hierbij betrekken we ook medewerkers met een andere achtergrond. Het gaat niet langer alleen om het verlenen van zorg maar ook om het bieden van ondersteuning. Van zorgen voor naar zorgen dát. Het is belangrijk dat iemand de juiste ondersteuning krijgt, maar dit hoeft natuurlijk niet te betekenen dat een zorgmedewerker dit allemaal zelf biedt. Uiteindelijk heb je iedereen rondom de bewoner nodig.’

Technologie ter ondersteuning van zorgmedewerkers

De inzet van de medicijndispenser, die een signaal afgeeft wanneer een bewoner medicijnen moet innemen. De heupairbag, die activeert bij zijwaartse vallen en daardoor de kans op een heupfractuur verkleint. De oogdruppelbril, die druppels afgeeft waardoor deze taak niet meer uitgevoerd hoeft te worden door de zorgmedewerker. Dit zijn slechts enkele voorbeelden van bewezen zorgtechnologieën waar Groenhuysen gebruik van maakt.

Jolanda: ‘De inzet van deze technologieën draagt bij aan ondersteuning van onze zorgmedewerkers. Het scheelt tijd en geeft daardoor niet alleen hen, maar ook de bewoners meer rust op een dag. Waar we hierbij steeds aandacht voor hebben, is dat de zorgtechnologie persoonsgerichte zorg moet versterken en zeker niet verzwakken.’

Prominentere rol voor familieparticipatie

In het licht van de ontwikkelingen in de zorg ziet Groenhuysen een actievere rol weggelegd voor de familie-en mantelzorger.

Jolanda: ‘We werken binnen Groenhuysen met veel vrijwilligers die onder andere meedoen met activiteiten, waarmee zij bijdragen aan een zinvolle dag. Maar om nu en in de toekomst verantwoorde zorg aan onze bewoners te kunnen blijven bieden, hebben we ook de mantelzorgers heel hard nodig. Anderzijds beseffen we ook dat mantelzorgers vaak al erg belast zijn. Het is de kunst om daar waar mogelijk krachten te bundelen, en om verbinding te zoeken met het netwerk rondom de bewoners. Wat kunnen de naasten van de bewoner voor hen betekenen? We kunnen elkaar versterken door wederzijdse verwachtingen uit te spreken.’

Jolanda vervolgt: ‘Bij zorgmedewerkers leeft nog vaak de overtuiging dat ze het alleen moeten doen en alleen verantwoordelijk zijn. Bij het netwerk heerst soms de gedachte dat ze los moeten of mogen laten, en niet meer mee mogen doen. Door goed te kijken naar welke rol de familie kan (blijven) spelen realiseren we betere zorg, meer levensgeluk voor de bewoners en meer werkplezier voor de medewerkers.’

Samenwerking tussen formele- en informele zorg

Het kan lastig zijn om te bepalen welke taken de familie- en mantelzorgers kunnen uitvoeren en hoe de samenwerking met de formele zorg er dan daadwerkelijk uitziet. Ook is het een uitdaging om dit uiteindelijk gaandeweg met elkaar te blijven afstemmen en optimaliseren. Groenhuysen is zodoende aan de slag gegaan om een visie te ontwikkelen over de samenwerking tussen formele- en informele zorg. Jolanda: ‘Hierbij hebben we bekeken in hoeverre informele zorg een onlosmakelijk deel is van de zorg en ondersteuning rondom een bewoner. Waar deze visie in eerste instantie uit nood geboren was, is dit eigenlijk iets wat je iedereen toewenst. Dat naasten bij je blijven, terwijl je naar zoiets ingrijpends als een verpleeghuis gaat. Het is fijn als je dierbaren in de laatste fase dicht bij je zijn.’

Ondersteuning van naasten

Voor familie- en mantelzorgers is het verlenen van zorg, waaronder het verzorgen van de mond van een ander in het begin lastig. Daarbij hebben zij vaak geen tot weinig ervaring en ontbreekt het hen aan kennis. MondzorgPlus biedt bij de uitvoering van de dagelijkse mondverzorging niet alleen ondersteuning in de vorm van onder andere praktische instructies of klinische lessen aan zorgmedewerkers, maar ook aan naasten.

De driehoek als schil om de bewoner

Om de samenwerking tussen formele- en informele zorg verder in het vat te gieten werkt Groenhuysen met de zorgdriehoek, waarin de bewoner en het zorg- en behandelteam centraal staan. De bewoner staat binnen de driehoek in lijn met de naasten. Het zorg- en behandelteam bestaat uit de eerstverantwoordelijke verzorgende en de regiebehandelaar. De eerstverantwoordelijke verzorgende is de contactpersoon naar de bewoner toe en de regiebehandelaar is de vertegenwoordiger van het behandelteam.

Jolanda: ‘Tijdens een zorgleefplangesprek bespreekt de driehoek de beste vorm van zorg voor de bewoner. Hierbij nemen we het volgende mee: de wensen, behoeften en eventuele problemen die de bewoner daarbij heeft. Wat kan de klant zelf? Welk hulpmiddel of zorgtechnologie kan worden ingezet? En wat kan de familie- of mantelzorger doen? Deze afspraken worden vastgelegd in het klantdossier in de vorm van een zorgleefplan en multidisciplinair behandelplan. We werken multidisciplinair samen om deze afspraken te realiseren. Tijdens het zorgleefplangesprek evalueren we samen met de bewoner en zo nodig stellen we de afspraken bij. Groenhuysen hecht daarnaast veel waarde aan multidisciplinair overleg, hiervoor hebben we om die reden een model voor het werkproces ontwikkeld. Ons doel is om hiermee met de verschillende betrokken partijen een schil rondom de bewoner te vormen, zodat diegene het leven kan blijven leven zoals hij dat wenst.’

Uitdagingen ombuigen naar pluspunten

We staan in de zorgsector voor uitdagingen die we niet kunnen negeren. Bij MondzorgPlus noemen we deze uitdagingen ‘minpunten’. Als organisatie stellen we onszelf de vraag: hoe kunnen we deze uitdagingen ombuigen naar kansen en nog beter samenwerken om de kwaliteit van (mond)zorg voor alle zorgafhankelijke mensen in Nederland te verbeteren?

Wij nodigen u uit om eens anders te kijken naar deze uitdagingen en uw aandacht te vestigen op hoe we deze samen kunnen omzetten naar pluspunten.